by Wymogi prawne są obecnie najważniejszym czynnikiem motywującym firmy do wdrażania działań ESG. Nadal też brane są pod uwagę względy wizerunkowe. Główną barierą rozwoju jest brak środków finansowych, co szczególnie dotyka firmy z sektora MŚP.
Francusko-Polska Izba Gospodarcza (CCIFP) opublikowała wyniki dziewiątej edycji badania „ESG w praktyce – Barometr CCIFP”. Raport opisuje, jak firmy operujące na polskim rynku podchodzą do kwestii środowiskowych, społecznych i zarządzania przedsiębiorstwem (ESG).
Regulacje skutecznie motywują do działania
Po raz pierwszy, to regulacje stały się najważniejszym powodem angażowania się firm w obszar ESG. Nastąpił wzrost wskazań z 4 proc. w 2019 do 66 proc. w 2024. Na drugim miejscu znalazły się kwestie wizerunkowe. Są one bardziej istotne dla firm z sektora MŚP (67 proc.) niż dla tych dużych (57 proc.). W ciągu ostatnich kilku lat istotnym czynnikiem stały się również oczekiwania i naciski ze strony klientów, pracowników, społeczności (57 proc. wskazań w roku 2024 wobec 16 proc. w roku 2019).
Jeśli ktoś jeszcze nie wierzy w moc regulacji to dane tegorocznego barometru pokazują wyraźny trend. ESG stało się elementem europejskiego porządku prawnego i przestało być postrzegane jako chwilowa moda, stając się standardem. Wzrost z 4 proc. w 2019 roku do 66 proc. w 2024 jest spektakularny – komentuje Kamil Wyszkowski, dyrektor UN Global Compact Network Poland.
Większa profesjonalizacja działań, ale przy ograniczonym budżecie
Strategiczne podejście do ESG nadal nie jest powszechne, gdyż 49 proc. firm nie posiada strategii w tym obszarze. Jednak te przedsiębiorstwa, które ją posiadają bardzo często włączają ją do strategii biznesowej (85 proc. wskazań). Oznacza to, że firmy planując swój rozwój uwzględniają wyzwania środowiskowe i społeczne adaptując do nich swój model biznesowy.
Odpowiedzialność za działania w obszarze ESG w dużych firmach coraz bardziej się profesjonalizuje. Już blisko połowa z nich posiada osobny dział dedykowany temu obszarowi. Firmy MŚP albo zarządzają ESG z poziomu zarządu lub dyrekcji albo obszar ten pozostaje niezagospodarowany (43 proc. wskazań w obu przypadkach). Niewystarczające zasoby ludzkie nie są jedynym wyzwaniem dla firm, szczególnie tych z sektora MŚP. Największym problemem jest brak zasobów finansowych (63 proc. wskazań). Blisko 40 proc. firm małych i średnich nie dysponuje żadnym budżetem na prowadzenie działań ESG. Jedynie duże podmioty dysponują środkami przekraczającymi 100 tys. złotych rocznie.
Zwiększa się jednak liczba firm raportujących swoje działania, choć dotyczy to głównie firm dużych. 9 na 10 z nich prowadzi lub planuje rozpocząć raportowanie. Natomiast w przypadku MŚP działania te podejmuje jedynie co drugi przedsiębiorca.
Korzyści z ESG trudne do oszacowania
Firmy nadal mają trudności z określeniem rezultatów działań podejmowanych w zakresie zrównoważonego rozwoju. Jedynie duże organizacje, które posiadają zasoby ludzkie, finansowe i merytoryczne potrafią określić mierzalne korzyści (17 proc. respondentów z dużych firm i ani jedna firma MŚP), natomiast 31 proc. wszystkich przedsiębiorstw odnotowuje wyniki inne niż finansowe, związane najczęściej z poprawą wizerunku, zaangażowaniem pracowników, czy relacjami z interesariuszami. Firmy z sektora MŚP najczęściej nie mierzą wyników (35 proc.) lub jest im trudno je określić (37 proc.). Brak jakichkolwiek korzyści z prowadzonych działań ESG deklaruje co dziesiąta duża firma i co siódma z sektora MŚP.
Najwięcej aktywności dla społeczności i środowiska
Firmy najczęściej angażują się w działania z obszaru dotyczącego społeczności (76 proc. firm) oraz środowiska (72 proc.). Najmniej aktywności podejmowanych jest w zakresie ładu korporacyjnego. Może to wynikać z niewiedzy, co kryje się pod tym pojęciem, szczególnie wśród firm MŚP. Aż 20 proc. z nich nie umiało odpowiedzieć czy prowadzą jakieś aktywności w tym obszarze – mówi Mariusz Kielich, kierownik ds. komunikacji w CCIFP.
Działania na rzecz społeczności w pierwszej kolejności odnoszą się do pracowników (zapewnienie rozwoju, BHP, dodatkowe świadczenia socjalne, dialog czy rozwiązania z obszaru work-life balance). Następnie klientów (ochrona danych osobowych, komunikacja, badania satysfakcji). Na koniec społeczności lokalnych (głównie poprzez udzielanie finansowego lub merytorycznego wsparcia).
W zakresie środowiskowym firmy najczęściej ograniczają zużycie surowców, poprawiają efektywność energetyczną, czy prowadzą działania edukacyjne. Jedynie duże organizacje, posiadające znaczne środki finansowe, angażują się w takie projekty jak wprowadzanie ekologicznych produktów czy usług, rozwiązania z zakresu gospodarki o obiegu zamkniętym, czy inwestycje infrastrukturalne zmniejszające emisję gazów cieplarnianych.
Ład korporacyjny, to głównie polityki związane z etyką, przeciwdziałaniem korupcji, czy współpracą z partnerami biznesowymi.
Wymagania ESG dotykają również mniejsze firmy
Duże firmy czują się odpowiedzialne za swoich partnerów i dostawców angażując ich w działania z zakresu ESG. Blisko 1/3 dużych przedsiębiorstw prowadzi dla nich działania edukacyjne, a drugie tyle chce je rozpocząć w ciągu najbliższych 2 lat. Niepokojący jest jednak dość niski odsetek firm uczestniczących w tego rodzaju aktywnościach edukacyjnych. W przypadku ponad połowy firm nie przekracza on 25 proc. dostawców.
Liczba firm, które wymagają od swoich dostawców dostarczania danych w obszarze ESG sukcesywnie wzrasta. W ubiegłym roku było ich 16 proc., a w tym już 25 proc. Kolejne 30 proc. deklaruje, że rozpocznie tego rodzaju działania w ciągu 2 najbliższych lat.
Za dwa lata blisko 2/3 firm w procesie wyboru dostawcy będzie zwracało uwagę na działania w obszarze zrównoważonego rozwoju, dlatego też przedsiębiorstwa nieobjęte obowiązkiem raportowania ESG, będą wdrażać proekologiczne rozwiązania. Ci, którzy tego nie zrobią staną się mniej konkurencyjni na rynku polskim i europejskim – powiedział Mariusz Kielich.
Firmy francuskie w Polsce liderami ESG
Firmy z kapitałem francuskim wyróżniają się na tle pozostałych uczestników badania. Większość z nich jest już przygotowana na nowe regulacje unijne. To firmy, które od lat zarządzane są według standardów wyznaczonych na poziomie międzynarodowym. Dzięki temu prowadzą więcej działań niż firmy z innym kapitałem w dziedzinach takich jak efektywność energetyczna, edukacja ekologiczna, polityka różnorodności oraz zarządzanie łańcuchem dostaw (średnio o 15 proc. – 20 proc.). Aż 77 proc. firm francuskich ma wdrożone strategie ESG. Wśród firm z innym kapitałem wskaźnik ten wynosi jedynie 22 proc.
A co na to konsumenci?
Integralną częścią raportu ESG w praktyce są wyniki badania przeprowadzonego przez Havas Media Network Poland. Dane z 2024 r. pokazują, że etyka i odpowiedzialność społeczna w wyborach konsumentów wykazuje lekką tendencję spadkową w stosunku do lat ubiegłych. Liczba osób przywiązujących wagę do wpływu produktów na społeczeństwo i ekologię spadła z 56 proc. w 2017 roku do 41 proc. w 2024 roku. Jednocześnie 46 proc. badanych Polaków zadeklarowało, że unika kupowania produktów firm, które negatywnie oddziałują na otoczenia. Jest to nadal wynikiem o 10 pkt. proc. mniejszym niż przed pandemią.
Niezmiennie spada wiara konsumentów w to, że ich decyzje zakupowe mają wpływ na zmiany na świecie (spadek o 18 pkt. proc. od 2017 roku). Coraz większy odsetek dorosłych Polaków dostrzega wpływ rządów i polityków (34 proc. w 2024 roku wobec 22 proc. w 2017). Na znajomość pojęcia ESG wskazuje co 2-gi Polak. Ponad ¼ dorosłych Polaków nie tylko słyszało to pojęcie, ale również wie, na czym ono polega.
Badanie ESG w praktyce – barometr Francusko-Polskiej Izby Gospodarczej przeprowadzono na próbie 120 firm w listopadzie 2024 roku. 58 proc. stanowiły firmy duże, zatrudniające powyżej 250 pracowników, reszta to firmy MŚP. 41 proc. respondentów to firmy z kapitałem francuskim, 55 proc. to przedsiębiorstwa polskie lub z innym kapitałem zagranicznym. Badanie wśród konsumentów przeprowadziła firma Havas Media Network w listopadzie 2023 na próbie 1005 dorosłych Polaków.
