Co to jest bioróżnorodność?

Różnorodność biologiczna (bioróżnorodność) to nic innego jak zróżnicowanie ekosystemów, gatunków i genów na Ziemi lub w określonym siedlisku. Jest niezbędna dla dobrobytu człowieka. Jest również niezwykle istotna dla tzw. usług ekosystemowych, takich jak: zapylanie, regulowanie klimatu, ochrona przed powodziami, żyzność gleb. Wpływa także na produkcję żywności, paliw, włókien i lekarstw. Warto też pamiętać, że bioróżnorodność i jej zachowanie będzie miało kluczowe znaczenie przy realizacji strategii klimatycznych i osiąganiu zeroemisyjności.

Od kilkudziesięciu lat jesteśmy świadkami stałej utraty bioróżnorodności. Ma to poważne konsekwencje dla świata przyrody oraz dobrobytu człowieka. Główną przyczyną tej utraty są zmiany naturalnych siedlisk spowodowane:

• intensywnymi systemami produkcji rolnej;
• przemysłem budowlanym; 
• kopalnictwem; 
• nadmierną eksploatacją lasów, oceanów, rzek, jezior i gleb; 
• obecnością inwazyjnych gatunków obcych; 
• zanieczyszczeniem powietrza, gleby i wód podziemnych;
• globalną zmianą klimatu. 

Bioróżnorodność a biznes

Działalność człowieka w Europie kształtuje bioróżnorodność od czasu rozpowszechnienia rolnictwa oraz hodowli zwierząt ponad 5000 lat temu. Rewolucja w rolnictwie i przemyśle w ciągu ostatnich 150 lat doprowadziła jednak do radykalnych i coraz szybszych zmian w gospodarowaniu ziemią, intensyfikacji rolnictwa, urbanizacji i zaniechania upraw. To z kolei spowodowało upadek wielu praktyk (np. tradycyjnych metod produkcji rolnej), które pomagały zachować bogatą różnorodność biologiczną krajobrazów.

– Obecnie ponad połowa światowego PKB – 44 biliony USD – jest zagrożona zakłóceniami wynikającymi z utraty różnorodności biologicznej. Nasza gospodarka w dużym stopniu uzależniona jest od przyrody, jeśli chodzi o zasoby takie jak żywność i surowce, a także funkcje ekosystemu. W szerszym ujęciu stan różnorodności biologicznej wpływa na zdrowie i dobrobyt naszych społeczeństw. Jednocześnie, utrata bioróżnorodności nigdy wcześniej w historii ludzkości nie postępowała w tak szybkim tempie i na tak dużą skalę. Tylko w ciągu ostatnich 50 lat populacje dzikich zwierząt na Ziemi zmniejszyły się średnio o 69 proc. Dodatkowo blisko milion gatunków zwierząt i roślin jest obecnie zagrożonych wyginięciem – powiedziała Agnieszka Rogowiec, Vice Director ds. ESG w PwC CEE.

Wysoka stopa życia w Europie pociąga za sobą wzmożoną konsumpcję. Konsekwencją tego zjawiska jest negatywny wpływ na globalne ekosystemy głównie ze względu na import zasobów i towarów. A właśnie wzmożone zapotrzebowanie w największym stopniu sprzyja niezrównoważonej eksploatacji zasobów naturalnych poza Europą.

Bardzo poważne zagrożenie dla ludzkości

Spadek bioróżnorodności został uznany za czwarte najpoważniejsze zagrożenie, z którym ludzkość będzie się musiała zmierzyć w ciągu najbliższych 10 lat. Znalazło się ono obok: fiaska działań w łagodzeniu zmiany klimatu oraz działań podejmowanych w dostosowaniu do zmiany klimatu, a także klęsk żywiołowych i ekstremalnych zjawisk pogodowych. Kluczową rolę w odwróceniu tego trendu odgrywają przedsiębiorstwa i ich otoczenie. Wystarczy przyjrzeć się poszczególnym ekosystemom i popatrzeć na statystyki związane z ich zmianami.

Ekosystemy lądowe:

• 1/3 wierzchniej warstwy gleby na świecie uległa degradacji
• Amazonia straciła 17 proc. swojej wielkości w ciągu ostatnich 50 lat
• ponad 85 proc. terenów podmokłych zostało utraconych
• 32 proc. powierzchni lasów na świecie zostało zniszczone

Ekosystemy oceanów:

• co najmniej 55 proc. powierzchni oceanu jest objęte połowami przemysłowymi
• przełowienie obejmuje 33 proc. zasobów rybnych
• 50 proc. światowego systemu raf koralowych zostało zniszczonych

Gatunki zwierząt:

• o 83 proc. spadła populacja wszystkich gatunków słodkowodnych od 1970 r.
• o 41 proc. zmniejszyła się liczba gatunków owadów w ostatnich dekadach
• o 60 proc. spadła populacja wszystkich gatunków kręgowców od 1970 r.

Rosnąca świadomość biznesu

Światowi liderzy biznesu wykazują się coraz większym zrozumieniem zależności i stabilności systemu społeczno-gospodarczego od przyrody. Według danych CDP, w 2022 r. spośród ponad 8 850 ankietowanych przedsiębiorstw 7 700 (tj. 87 proc.) zdecydowało się ujawnić informacje na temat ryzyka związanego z bioróżnorodnością.

– Chociaż firmy coraz częściej dostrzegają negatywne skutki utraty różnorodności biologicznej, większość z nich nie przekuła jeszcze zobowiązań w konkretne inicjatywy. Te, natomiast, które rozpoczęły działania na tym polu, wykazują potrzebę głębszego zrozumienia powiązań swojej działalności z kwestiami wpływu na środowisko naturalne i bioróżnorodność. Ma to na celu chociażby stworzenie odpowiedzialnych łańcuchów dostaw, spełnienie wymagań inwestorów czy dostosowanie się do przyszłych wymogów w zakresie sprawozdawczości. Firmy, które nie podejmą odpowiednich działań, będą musiały zmierzyć się z szerokim zakresem ryzyka ze względu na rosnące oczekiwania społeczne i regulacyjne –mówi Ewelina Łukasik-Morawska, Manager ds. ESG w PwC CEE.

Polityka UE dotycząca bioróżnorodności

W ostatnich latach Komisja Europejska zwiększyła rangę priorytetów związanych z bioróżnorodnością. Długofalowe ramy rozwoju UE zawiera Europejski Zielony Ład. To fundament dla wszystkich szczegółowych polityk, strategii i inicjatyw związanych z osiągnięciem celów zrównoważonego rozwoju oraz neutralności klimatycznej do 2050 r. Priorytety i działania dotyczące bioróżnorodności są ujęte w kilku dokumentach. Najważniejszymi są: 

• Strategia „Od pola do stołu” (2021). Stawia cele w odniesieniu do produkcji rolnej, jak i zmniejszenia wpływu rolnictwa na środowisko; wyraźnie łączy łańcuch dostaw żywności z bioróżnorodnością i klimatem.
• Strategia UE na rzecz bioróżnorodności 2030 (2020), która Ma doprowadzić do odbudowy europejskich zasobów przyrodniczych np. poprzez rozszerzenie obszarów Natura 2000, zmianę sposobu gospodarowania gruntami rolnymi czy zazielenianie miast.
• Nowa strategia leśna (planowane przyjęcie w 2023) której cel to zwiększenie areału lasów UE, a także podniesienie ich jakości oraz promowanie i wdrożenie zrównoważonej biologicznie gospodarki leśnej.
• Strategia UE dot. adaptacji do zmian klimatu, która do zwiększenia skali rozwiązań opartych na zasobach przyrody oraz szybszego realizowania działań w zakresie przystosowania do zmian klimatu.

W kontekście wszystkich zmian prawno-regulacyjnych związanych z zachowaniem bioróżnorodności jasne staje się, że wszystkie, zarówno nowe, jak i te będące w trakcie realizacji procesy biznesowe, muszą uwzględniać ryzyka związane z bioróżnorodnością. Natomiast włączając się w działania na rzecz bioróżnorodności, myśląc przyszłościowo, przedsiębiorstwa mogą nie tylko ograniczyć ryzyko, ale także zbudować mocną pozycję rynkową i zabezpieczyć swoją działalność na przyszłość. Więcej o globalnym wpływie środowiska na firmy oraz ryzyka z tym związane.

Akademia ESG – definicje, pojęcia, skróty.

Źródła:

https://www.eea.europa.eu/pl/themes/biodiversity/intro,

https://www.eea.europa.eu/pl/themes/biodiversity;

https://www.pwc.pl/pl/artykuly/biznes-i-bioroznorodnosc-jak-to-polaczyc.html