by Sytuacja makroekonomiczna i geopolityczna wpływa na zwiększenie ostrożności banków w zakresie ich planów w obszarze zrównoważonego rozwoju. Jednak w 2024 roku banki w Polsce, poza wdrożeniem regulacji nadzorczych, chcą kontynuować rozwój zielonej oferty produktowej oraz realizację swoich strategii ESG – wynika z raportu PwC Polska „Zielone finanse po polsku”.
Większość (83 proc.) planuje poszerzyć ofertę zrównoważonego finansowania. Głównie poprzez kredyty na ograniczenie emisji gazów cieplarnianych oraz kredyty z dopłatami z krajowych lub unijnych funduszy wsparcia transformacji środowiskowej lub przejścia na zrównoważoną gospodarkę (58 proc.). To wyraźna odpowiedź na rosnące wymogi nadzorcze, trendy rynkowe i oczekiwania części klientów.
– Wyzwania związane z obszarem ESG i zrównoważonego rozwoju przybrały na sile i znaczeniu. Z jednej strony to z pewnością wynik oczekiwań szerokiego grona interesariuszy – coraz bardziej świadomych wpływu i wymagających. Z drugiej, wymogi raportowe obejmują stopniowo coraz więcej podmiotów, co z pewnością możemy traktować jako katalizator zmian na rynku. Stanowią one bodziec do tego, żeby potraktować obszar ESG holistycznie. Nie tylko przez pryzmat raportowy, ale także wprowadzenia strategii ESG w firmie, zaplanowania konkretnych celów i działań – mówi Joanna Erdman, wiceprezes ING Banku.
Ryzyko ESG wliczone w działalność banków
Banki uwzględniają ocenę ryzyka ESG w kluczowych obszarach działalności oraz tam, gdzie jest to wymagane przez aktualne regulacje. Czyli w procesach kredytowych (100 proc.), aktualizacji strategii lub modelu biznesowego (83 proc.) oraz procesie zatwierdzania nowych produktów (67 proc.). Banki (obok instytucji publicznych) mają istotny udział w ograniczeniu finansowania sektorów wysokoemisyjnych i przekierowaniu go na projekty bardziej zrównoważone. Nie tylko poprzez odpowiednią ofertę produktową czy podnoszenie świadomości klientów, ale również aktywne wsparcie transformacji swoich klientów.
Zielona transformacja to jedno z najważniejszych wyzwań dla światowej gospodarki. Jej sukces jest w dużej mierze zależny od udziału sektora finansowego. Zrównoważone finansowanie coraz częściej oznacza preferencyjne warunki. Dzięki niemu przedsiębiorstwa mogą realizować długofalowe strategie transformacyjne. Należy jednak pamiętać, że realizacja celów określonych przez Europejski Zielony Ład wymaga synergii finansowania bankowego i funduszy publicznych. Dlatego tak potrzebne jest przyspieszenie prac nad rozwiązaniami systemowymi na poziomie rządów i samorządów – mówi Michał Gajewski, prezes zarządu Santander Bank Polska.
Przemek Gdański, prezes BNP Paribas dodaje, że wdrożenie wymogów związanych z ESG to dla polskiej, europejskiej i globalnej gospodarki zmiana dziejowa. Jego zdaniem przestawienie zwrotnicy na nowe tory wymaga zaangażowania i kooperacji bardzo wielu instytucji, w tym banków, których rola jest kluczowa.
Duża część banków, zwłaszcza posiadających zagranicznego właściciela, deklaruje w swoich strategiach ESG odejście od finansowania paliw kopalnych oraz produkcji energii elektrycznej z tych paliw. Niektóre już wycofały się z takiego finansowania. To może wkrótce stanowić potencjalnie istotny problem w finansowaniu bieżącej działalności oraz w transformacji tych sektorów. Brak skoordynowania działań banków z krajowym planem na rzecz transformacji energetycznej może stać się dużym wyzwaniem w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego kraju.
Kapitał powinien płynąć w kierunku zrównoważonych inwestycji
– Kwestie ESG zdążyły już wpisać się w rzeczywistość działania instytucji finansowych w Polsce. Realizując założenia Porozumienia Paryskiego, Zielony Ład wraz z innymi deklaracjami politycznymi wytycza ścieżkę do osiągnięcia neutralności klimatycznej europejskiej gospodarki, w tym do zerowej emisyjności UE do 2050 roku. Żeby zrealizować te założenia potrzebne jest ostrożne przekierowanie przepływu kapitału w kierunku bardziej zrównoważonych inwestycji. Odzwierciedlają to aktualne i kształtujące się wymogi regulacyjne oraz wytyczne dla europejskiego sektora finansowego w zakresie ESG, które wywierają presję na sektor finansowy – mówi Przemysław Paprotny, partner PwC Polska, lider usług dla sektora finansowego w Europie Środkowo-Wschodniej.
Większość banków uwzględnia przynajmniej niektóre ryzyka ESG w procesach kredytowych. Przede wszystkim dla klientów strategicznych i korporacyjnych, a część z nich również w kredytach dla małych i średnich firm (SME). W tych grupach klientów najczęściej uwzględnia się ryzyka klimatyczne fizyczne i transformacji (najczęściej związane ze zmianami technologii oraz przepisów prawa i standardów), a także ryzyka społeczne (tutaj najczęściej prawa człowieka w łańcuchu dostaw i prawa pracownicze). Inne ryzyka środowiskowe, np. dotyczące bioróżnorodności, dostały zdecydowanie mniej wskazań. W obliczu aktualnych i nadchodzących regulacji (w tym Taksonomii i dyrektywy ws. należytej staranności przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju) kierowanie uwagi na ryzyko klimatyczne oraz kwestie związane z prawami człowieka, prawami pracy i standardami pracowniczymi będzie przybierało na znaczeniu.
Droga do zielonej Europy pełna wyzwań
– Obecna sytuacja makroekonomiczna i geopolityczna, w tym agresja Rosji w Ukrainie i wiążące się z nią sankcje już widoczne np. w cenach energii oraz dalsze trudne do przewidzenia konsekwencje gospodarcze i społeczne, stwarzają dodatkowe wyzwania na drodze do „zielonej Europy”. Wzrost ceny surowców, w tym paliw kopalnych, może przyspieszyć tempo transformacji oraz prowokować do aktywnego poszukiwania zrównoważonych rozwiązań. Jednocześnie zwiększenie udziału energii odnawialnej (energia słoneczna i wiatrowa) w UE związane jest z ogromnym uzależnieniem Europy od Chin, w zakresie technologii związanych z wytwarzaniem i magazynowaniem tej energii m.in. paneli fotowoltaicznych, samochodów elektrycznych (ryzyko dominacji rynku europejskiego przez tanie samochody elektryczne produkcji chińskiej, z konkretnymi negatywnymi konsekwencjami dla przemysłu samochodowego w UE). Do tego dochodzi wymóg ESG uwzględniania praw człowieka, pracy dzieci, etc. w kontekście importu komponentów transformacji ESG z krajów Azji, w tym przede wszystkim Chin. W tym kontekście trzeba podkreślić, że banki w Polsce wspierają konkretne projekty podnoszące efektywność energetyczną nieruchomości, projekty rozwojowe i innowacyjne realizujące cele środowiskowe tj. transformacja energetyczna czy ochrona zasobów wodnych. Coraz więcej podmiotów upatruje więc w transformacji ESG dodatkowej szansy i włącza cele oraz działania w zakresie zrównoważonego rozwoju w swoje strategie biznesowe – mówi Piotr Bednarski, dyrektor zespołu usług dla sektora finansowego PwC Polska.
W kontekście obecnej sytuacji makroekonomicznej i geopolitycznej, w tym przedłużającej się wojny w Ukrainie oraz trwającego konfliktu w Izraelu i strefie Gazy, i wiążących się z tym niepewności, pojawia się większa ostrożność. Dotyczy ona przewidywania stabilności planów i intensywności prac banków w obszarze zrównoważonego rozwoju. W 2023 roku swoich zamierzeń w tym zakresie nie planowało zmieniać jedynie 58 proc. respondentów. Jest to o 23 pkt. proc. mniej niż w 2022. Co ciekawe wzrosły również wskazania dotyczące przewidywanego zwiększenia intensywności prac w obszarze zrównoważonego rozwoju (wzrost o 19 pkt. proc.) oraz potencjalnej tymczasowej rezygnacji z bardziej ambitnych planów w obszarze ESG (wzrost o 11 pkt. proc.).
Banki gotowe do finansowania zielonych inwestycji
– Tegoroczne badanie przynosi ze sobą kilka istotnych wniosków. Po pierwsze, potwierdza gotowość polskich banków do wspierania klientów w zielonej transformacji. Instytucje te planują nie tylko rozszerzyć swoją ofertę o kolejne zrównoważone produkty, ale i aktywnie współpracować z klientami w tematach związanych z ESG, na przykład przez różnego rodzaju dodatkowe usługi. Po drugie, zaznacza się już ryzyko podnoszenia przez banki kosztów finansowania tzw. „brudnych” inwestycji lub działalności. Na razie mówi o tym tylko 2 z 12 respondentów, ale jeszcze w 2022 roku żaden bank nie rozważał takiej opcji – mówi Dorota Hutny z zespoł usług dla sektora finansowego PwC Polska.
Dostępność danych (83 proc.) o kontrahentach i niska jakość ich ujawnień (75 proc.) to po raz kolejny największe wyzwania banków. Planują wykorzystywać tutaj przede wszystkim ogólnie dostępne informacje na temat kontrahentów. Takie jak m.in. doniesienia medialne, strony www lub pozyskiwanie takich informacji bezpośrednio (np. poprzez ankiety). Podobnie jak w 2022 r. wskazują opracowanie jednolitych zasad interpretacji wymogów regulacyjnych w zakresie ESG w sektorze bankowym (92 proc.). Także stworzenie sektorowej bazy danych na temat ryzyka ESG swoich klientów (75 proc.). Jest to najbardziej pożądane rozwiązania systemowe, które pomogłyby w realizowaniu inicjatyw z obszaru zrównoważonego rozwoju.
O badaniu:
To trzecia edycja raportu przedstawiająca wyniki badania przeprowadzonego wśród banków w Polsce przez PwC od lipca do września 2023 roku. W badaniu uczestniczyli przedstawiciele 12 banków (grup bankowych). Ich aktywa odpowiadają za około 66 proc. całej sumy bilansowej polskiego sektora bankowego.
