by Zgodnie z Zielonym Ładem, do 2050 roku Europa ma być pierwszym na świecie kontynentem neutralnym klimatycznie. Sfinansowanie transformacji gospodarki na niskoemisyjną wymaga ogromnych inwestycji, do realizacji których niezbędna będzie aktywizacja zarówno sektora rządowego, samorządowego i prywatnego. Instrumentem wspierającym osiągnięcie założonych celów klimatycznych mogą być zielone obligacje, których rynek rozwija się dynamicznie w ostatnich latach.
W Europie wolumeny zielonych emisji w ujęciu rocznym rosną nieprzerwanie od 2014 roku. W latach 2014-2020 wyemitowano łącznie zielone obligacje o nominale 1 747 mld złotych. Polska była pierwszym krajem na świecie, który w 2016 roku wyemitował zielone obligacje skarbowe na kwotę 750 mln euro. Jak wynika z raportu KPMG w Polsce przygotowanego na zlecenie Ministerstwa Finansów, nasz rynek charakteryzuje się znaczącym potencjałem do dalszego rozwoju emisji. Zarówno zielonych obligacji korporacyjnych, jak i komunalnych.
Postępujące zmiany klimatyczne są jednym z największych wyzwań z jakimi należy się obecnie zmierzyć. Ograniczanie dalszych zmian klimatu oraz przeciwdziałanie wynikających z nich zagrożeń wymaga ogromnych inwestycji w transformację globalnej gospodarki na niskoemisyjną. Sfinansowanie tych inwestycji i osiągnięcie założonych celów klimatycznych wymaga zaangażowania nie tylko rządów państw i sektora samorządowego. Również zmobilizowania środków prywatnych. Terminowe wypełnienie zobowiązań zawartych w Porozumieniu Paryskim, które nazwano przełomowym w skali świata – wymagać będzie aktywnych działań. Takich nierozerwalnie związanych ze znacznymi nakładami inwestycyjnymi na rzecz zrównoważonego rozwoju, a tym samym z pozyskaniem finansowania na te inwestycje. Oszacowano, że osiągnięcie celów klimatycznych do roku 2030, wymagać będzie około 180 mld euro inwestycji rocznie.
Europejski rynek zielonych obligacji
W międzynarodowej polityce przeciwdziałania zmianom klimatu prym wiedzie Unia Europejska, która wdraża liczne rozwiązania regulacyjne w tym zakresie. Obecnie UE posiada najbardziej ambitne cele klimatyczne i jednocześnie jest liderem w zakresie ich wdrażania. Zgodnie z Europejskim Zielonym Ładem, do 2050 roku Europa ma być pierwszym na świecie kontynentem neutralnym klimatycznie. Inicjatywy KE wskazują na coraz bardziej dynamiczne i konkretne dążenia do zwiększenia finansowania zrównoważonych inwestycji. Także na istotną rolę instytucji finansowych w planowanych działaniach.
Zielone obligacje po raz pierwszy na świecie zostały wyemitowane przez Europejski Bank Inwestycyjny w roku 2007. Instrumenty te zapoczątkowały praktykę monitorowania oraz raportowania wykorzystania środków z emisji na zielone projekty. Od tego czasu europejski rynek zielonych obligacji rozwija się dynamicznie. Z kolei wolumeny zielonych emisji w ujęciu rocznym rosną nieprzerwanie od 2014 roku. Skumulowany wolumen wszystkich zielonych emisji europejskich od roku 2014 osiągnął w roku 2020 poziom około 1 747 mld złotych.
W 2021 powrót na ścieżkę wzrostu
Największa dynamika wzrostu miała miejsce w 2017r. (wzrost wolumenu emisji r/r o 139 proc.) i 2019 (wzrost wolumenu emisji o 81 proc. r/r). Tempo wzrostu rynku wyhamowało w 2020 na skutek pandemii (wzrost wolumenu emisji o 28 proc. r/r), jednak w 2021 r. był powrót na ścieżkę wzrostów wolumenów. Tylko w ciągu pierwszego półrocza 2021 roku osiągnął on poziom zbliżony do całości wolumenu wyemitowanego w Europie w roku 2019. Europejski rynek zielonych obligacji dynamicznie rozwija się w ostatnich latach nie tylko w aspekcie wolumenów emisji. Również podmiotów emitujących te instrumenty – z 31 emitentów w roku 2014, do 226 podmiotów emitujących zielone obligacje w roku 2020.
– Liderami zielonych emisji są podmioty zarejestrowane na terytorium Francji, Niemiec, Holandii i Szwecji. Odpowiadały za ponad 70 proc. wolumenu wszystkich zielonych emisji. Jednocześnie, dziesięć krajów Europy Zachodniej i Północnej, w których w ujęciu wolumenowym odnotowano najwięcej zielonych emisji, odpowiada za ok. 90 proc. całkowitego wyemitowanego wolumenu. W okresie od 2014 do 2020 r. zielone emisje najczęściej finansowały projekty związanie z produkcją i przesyłaniem energii z odnawialnych źródeł energii. Od 2017 roku do celów emisji zielonych obligacji, na które przeznacza się największy wolumen finansowania zwrotnego dołączyło budownictwo i transport – mówi Andrzej Gałkowski, Partner KPMG w Polsce.
10 emitentów zielonych obligacji na polskim rynku
Polska była pierwszym krajem na świecie, który w 2016 roku wyemitował zielone obligacje skarbowe na kwotę 750 mln euro. Od tego momentu z polskich doświadczeń skorzystało szereg innych państw. Z kolei w 2019 roku przyjęto w Polsce Strategię Rozwoju Rynku Kapitałowego, która obejmuje również obszar zrównoważonego finansowania. Tym samym wpisując się w strategiczne, globalne i europejskie inicjatywy na rzecz zrównoważonego rozwoju. W tym kontekście, celem SRRK jest nie tylko efektywne wsparcie finansowania transformacji gospodarki w kierunku zeroemisyjnym przez sektor prywatny. Także wykorzystanie nowych trendów do rozwoju i budowania przewag konkurencyjnych polskiego rynku kapitałowego.
Łącznie na polskim rynku występuje aktualnie dziesięciu emitentów zielonych obligacji korporacyjnych. Wśród nich siedmiu emitentów z sektora niefinansowego oraz trzy instytucje finansowe.
Emisje zielonego długu korporacyjnego zostały w Polsce zapoczątkowane w 2019 roku przez banki hipoteczne. Wówczas miały miejsce dwie emisje o łącznym wolumenie 900 mln złotych. W 2020 roku zrealizowano pięć emisji, wszystkie przez przedsiębiorstwa niefinansowe. Z kolei w 2021 roku zrealizowanych było pięć emisji. W tym dwie pionierskie emisje benchmarkowe o wolumenie 500 mln euro każda.
W 2016 roku Polska jako pierwszy kraj na świecie wyemitowała zielone obligacje skarbowe. Od tamtej pory miały miejsce cztery takie emisje. Ten sukces chcemy przekuć na rozwój rodzimego rynku zielonych obligacji korporacyjnych i komunalnych. Zgodne z celami klimatycznymi oraz społecznymi produkty i usługi finansowe są niezbędnym elementem budowy nowoczesnych centrów finansowych. Dlatego w ramach Strategii Rozwoju Rynku Kapitałowego podejmujemy działania na rzecz rozwoju zrównoważonych finansów w Polsce – mówiminister finansów Tadeusz Kościński.
Ryzyko greenwashingu istotnym wyzwaniem dla emitentów i inwestorów
Jednym z kluczowych wyzwań rynku zielonych obligacji jest zapewnienie wiarygodności klasyfikacji tych instrumentów pomimo braku jednolitych i wiążących prawnie standardów emisji i kryteriów kwalifikowalności projektów. Emitenci stoją zatem przed koniecznością zapewnienia, że środki pozyskane przez nich w ramach danej emisji zostaną faktycznie przeznaczone na finansowanie lub refinansowanie działań zrównoważonych. Dodatkowo nie doprowadzi to do ryzyka greenwashingu. Czyli sytuacji, w której pomimo deklarowania pro-ekologicznego celu emisji, finansowane inwestycje i działania nie mają w rzeczywistości korzystnego wpływu na środowisko. Zmaterializowanie się ryzyka greenwashingu może mieć negatywne skutki dla wizerunku emitenta i inwestorów. Może tak być w kontekście wiarygodności ich zaangażowania w inwestycje wspierające zrównoważony rozwój.
Jednym ze sposobów na zwiększenie wiarygodności rynku zielonych obligacji jest dobrowolne angażowanie przez emitentów podmiotów trzecich. Zadaniem jest przeprowadzenie weryfikacji celów środowiskowych danej emisji. Najczęściej stosowane na rynku typy weryfikacji to zewnętrzna opinia drugiej strony oraz niezależna atestacja. W kontekście globalnego rynku, zielone obligacje, które podlegały co najmniej jednej zewnętrznej weryfikacji stanowiły 89 proc. kwalifikujących się instrumentów w 2020 roku. W porównaniu z 82 proc. w roku 2019. Jednocześnie inwestorzy coraz częściej poszukują niezależnych dowodów na wiarygodność zielonych obligacji – co sugeruje większą świadomość ryzyka związanego z greenwashingiem. Natomiast z perspektywy emitentów zewnętrzna weryfikacja zieloności emisji ogranicza ryzyko reputacji emitenta związane z niewłaściwym wyborem zielonych projektów czy nieprawidłową alokacją środków z emisji.
Uczestnicy rynku dostrzegają konieczność harmonizacji ram prawnych emisji zielonych obligacji,
kryteriów kwalifikowalności finansowanych nimi projektów oraz wymaganych od emitentów ujawnień. Na poziomie unijnym trwają prace nad europejskim standardem zielonych obligacji, spójnym z Taksonomią UE. Dostosowywanie portfeli aktywów będzie katalizatorem zmian w preferencjach inwestycyjnych uczestników rynku. W kierunku instrumentów finansowych o zrównoważonym profilu i będzie przyczyniać się do dalszego wzrostu popularności zielonych obligacji.
